Tacikistan’n Ankara Bykelisi Sodiq Ashurboyzoda momi, eskiden sonsuz gibi grnen su kaynaklarnn bugn ktlk, gerilim ve hatta rekabet konusu haline geldiini belirterek, “Su hala akyorken, diyaloa imkanmz var.” dedi.
Bykeli momi, lkesinin ev sahipliinde bakent Duanbe’de dzenlenen “Buzullarn Korunmasna likin Yksek Dzeyli Uluslararas Konferans”a ilikin AA muhabirine deerlendirmelerde bulundu.
momi, 21. yzylda kaynaklar uruna mcadelenin giderek daha medeni bir hal aldna, artk petrol savalarnn deil, suyun konuulduuna dikkati ekti.
Eskiden sonsuz gibi grnen su kaynaklarnn, bugn ktlk, gerilim ve hatta rekabet konusu haline geldiine iaret eden momi, zellikle suyun sadece yaam deil, ayn zamanda istikrarn temeli olduu lkelerde bunun daha da hissedildiini syledi.
– “SU, DPLOMAS, SORUMLULUK VE MSYON DEMEKTR”
momi, byk nehirlerin kayna olan Tacikistan’n suyun sadece doal bir nimet olmadn ok iyi bildiine deinerek, “Su, diplomasi, sorumluluk ve misyon demektir. Tacikistan da bu misyonu yksek sesle, istikrarl biimde ve en nemlisi samimiyetle stlenmitir.” diye konutu.
lkesinin yzde 93’nn dalarla kapl olduunu ve bu dalarda 14 binden fazla buzulun yer aldn dile getiren momi, Orta Asya’daki nehir sularnn yzde 60’ndan fazlasnn Tacikistan’da olutuunu ve burada doan sularn milyonlarca hektarlk tarm alan iin kaynak olduunu aktard.
momi, buzullarn erimesinin bu sistemi tehdit ettiini, iklim deiiklii nedeniyle Tacikistan’n, son yllarda 1300’den fazla buzulunu kaybettiini anlatt.
– TACKSTAN, KRESEL SU GNDEMN EKLLENDRYOR
Tacikistan’n, 20 yl akn sredir kresel su gndemini istikrarl ekilde ekillendirdiini vurgulayan momi, Tacikistan Cumhurbakan mamali Rahman’n giriimiyle Birlemi Milletler’in (BM), su kaynaklar konusunda bilinlenme ve somut admlara ynelik birok karar aldn anmsatt.
momi, bunlarn arasnda en kapsamlsnn 2018-2028’i kapsayan “Srdrlebilir Kalknma iin Su” Uluslararas Eylem On Yl giriimi olduuna dikkati ekerek, bu giriimin dnya devletlerinin neredeyse tamam tarafndan desteklendiini belirtti.
Tacikistan’n yalnzca giriim balatmakla kalmadn, ayn zamanda suyla ilgili yksek dzeyli zirvelere de dzenli olarak ev sahiplii yaptn syleyen momi, 29-31 Mays’ta Duanbe’de dzenlenen “Buzullarn Korunmasna ilikin Yksek Dzeyli Uluslararas Konferans”n Tacikistan’n bir sonraki byk adm olduunu ve konferansn, buzullarn kresel apta hzla erimesi balamnda son derece gerekli ve gncel bir ar olarak deerlendirildiini kaydetti.
– “SU HALA AKIYORKEN, DYALOA MKANIMIZ VAR.”
momi, Tacikistan iin suyun “hem yaam hem de kalknma” olduunun, elektriin yzde 95’inden fazlasnn hidroelektrik santrallerinden salandnn ve bu durumun, Tacikistan’ dnyann en evreci enerji sistemlerinden biri haline getirdiinin altn izdi.
Tacikistan’n, zorluklarn leini anlayarak uluslararas topluma “Kresel dayanma olmadan su sorunlar zlemez.” arsnda bulunduuna dikkati eken momi, bu balamda Trkiye ile ibirliinin ayr bir neme sahip olduunu vurgulad.
momi, Trkiye’nin, entegre su kaynaklar ynetimi, dijital izleme, modern altyap gelitirme ve aktif su diplomasisi temelinde oluturduu srdrlebilir su kullanm stratejisiyle bu alanda nemli bir bilgi birikimine sahip olduunu belirterek, bu deneyimin Tacikistan iin olduka faydal olabileceini syledi.
ki lke arasnda su alanndaki ibirliinin, hem ikili dzeyde hem de ok tarafl platformlarda gelitiini aktaran momi, bu srete, 2011’de kurulan Trk Su Enstits’nn zel bir rol oynadn ifade etti.
momi, Enstitnn Orta Asya ve Afrika lkeleri dahil olmak zere birok ortak projeyi, kapasite gelitirme programn ve bilimsel aratrmay hayata geirdiini de kaydetti.
Gerek anlamda srdrlebilir bir su politikas iin dnyann, BM’den blgesel fonlara kadar uzanan kresel buzul koruma yatrmlar ve tm ilgili lkelerin eitliki diyaloa katlabilecei snr aan su ortaklklarnn glendirilmesine ihtiya duyduuna iaret eden momi, ayrca okullar, medya ve sivil aralar yoluyla yeni neslin su kltrne ilikin eitilmesi gerektiinin altn izdi.
momi, devletler, uluslararas kurulular, sivil toplum kurulular ve zel sektrle gl ortaklklarn nemine de deinerek, suyun bask arac deil, ina arac olarak kabul edilmesi ve bu ilkenin devlet politikalarnda yer almas gerektiini vurgulad.
Bykeli momi, “Su hala akyorken, diyaloa imkanmz var.” eklinde konutu.